Domowy budżet - jak zacząć?

Spis treści

Istnieje wiele mitów dotyczących finansów, a już szczególnie w odniesieniu do podstawy, jaką jest domowy budżet. Jeśli Twoimi finansami rządzi chaos (ewentualnie stopy procentowe, kursy walut i niespodziewane wydatki), pilnie potrzebujesz stworzyć domowy budżet. Pamiętaj, że budżetowanie nie jest trudne, jeśli podejdziesz do tego zagadnienia systemowo. Po pewnym czasie przestaje też być czasochłonne (zobacz fazy kształtowania nawyku).

Czym jest budżet domowy?

Tak naprawdę w większości dziedzin dążę do jak największej automatyzacji i delegacji zadań. Tak też jest w przypadku domowego budżetu. Jednak zanim przejdziemy dalej, chciałabym, abyś poznała moją definicję budżetu:

Budżet to sposób nie tylko na zwiększenie oszczędności i zmniejszenie kosztów, ale też na stworzenie poduszki finansowej na poczet przyszłych wydatków (tych zaplanowanych i tych niespodziewanych).

W budżetowaniu nie chodzi o odmawianie sobie wszystkiego i obracanie w dłoniach każdej złotówki, tylko o racjonalne gospodarowanie posiadanymi zasobami. Kiedyś przeczytałam bardzo ciekawe porównanie budżetowania do żeglowania po wąskim przesmyku. Im szybciej zauważysz, że zbaczasz z kursu, tym szybciej możesz zadziałać, aby uniknąć katastrofy.

Życie w wiecznym zadłużeniu i brak jakichkolwiek oszczędności to w większości przypadków brak umiejętności zarządzania domowym budżetem. Piszę – w większości – bo oczywiście jest wiele przypadków, w których problemy finansowe wynikają z innych przyczyn, np. zdrowotnych.

Ale nie czarujmy się, większość z nas po prostu nie umie stworzyć i kontrolować funkcjonalnego budżetu domowego. Liczę, że pomogą Ci w tym poniższe porady.

Jak stworzyć domowy budżet – porady na początek

1. Ile faktycznie masz pieniędzy? Czyli o wpływach i wydatkach

Przez pierwszy miesiąc masz jedno zadanie – zapisywać wszystkie wydatki. Każdy paragon, nawet ten na 2 zł powinien być zapisany. Aby ułatwić sobie życie możesz wypróbować jeden z dwóch skutecznych sposobów:

Zapisujesz wydatki na bieżąco. Masz kartkę na lodówce, do której dopisujesz wszystkie paragony z danego dnia (z dopiskiem, na co wydałaś np. jedzenie, ubrania, wyjścia, jedzenie na mieście, dzieci itp.)
Wrzucasz na bieżąco wszystkie paragony z danego miesiąca do jednego pudełeczka w kuchni. Ostatniego dnia miesiąca podliczasz wszystkie zakupy.

Kilka sposobów na to, jak nie zapomnieć o części wydatków:

Jeśli robisz zakupy przez internet, wszystkie płatności zapisuj na osobnej kartce lub w notesie przy komputerze. Nie do każdego zakupu otrzymujesz przecież papierowy paragon, a w skrzynce mailowej taki dokument łatwo zaginie.
Jeżeli nie jesteś jedyną osobą robiącą zakupy, zawsze proś o `zachowanie paragonu.
Może Cię kusić, żeby zapomnieć o części wydatków (np. zakupy impulsowe). Jeśli chcesz stworzyć prawdziwy budżet domowy, nie możesz ominąć żadnego zakupu (15-sty lakier do paznokci i dyniowe latte też!).

Kiedy minie miesiąc, czas na podsumowanie wszystkich wydatków. Możesz oczywiście liczyć ręcznie, ale polecam skorzystanie z tabelki w arkuszu kalkulacyjnym.

Najprostsza wersja takiego arkusza podzielona jest na Wpływy (pieniądze, które zarabiasz) oraz Wydatki (pieniądze, które wydajesz). Jeśli masz kilka różnych źródeł dochodu, oznacz je odpowiednio (np. praca na etacie, umowa o dzieło itp.). Oznacz też kategorie wydatków np. jedzenie, jedzenie na mieście, ubrania, zajęcia, kursy, opłaty, raty kredytów, paliwo itp.

Kiedy masz już podsumowane wpływy i wydatki, możesz przeżyć niezły szok (tyle wydaję na ubrania?!). To krok w dobrą stronę. Zobacz, ile zostało Ci pieniędzy w tym miesiącu. Jeśli wydatki i wpływy się balansują – jest nienajgorzej.

2. Jak oszczędzać na nieprzewidziane wydatki?

Kiedy masz dane o swoich wydatkach i wpływach, w pierwszej kolejności powinnaś określić swój nowy cel finansowy. Dla uproszczenia przyjmijmy, że łączne wpływy w budżecie wynoszą 3000,00 zł. Miesięczne wydatki oscylują na poziomie 2000,00 zł. Oznacza to comiesięczne oszczędności w wysokości 1000,00 zł.

Aby stworzyć poduszkę finansową (czyli zabezpieczenie pieniężne na nieprzewidziane wydatki), czeka Cię wielomiesięczne oszczędzanie. Przy założeniu, że poduszka finansowa powinna pozwalać pokryć wszystkie koszty w ciągu najbliższych 6 miesięcy:

2000,00 zł x 6 = 12000,00 zł

Zatem ile czasu potrzebujesz, aby wygenerować poduszkę finansową?

12000,00 zł : 1000,00 zł = 12 (miesięcy)

Jak widzisz, bez zmiany nawyków zakupowych (i przy założeniu, że w żadnym miesiącu nie przekroczysz progu wydatków, a inflacja wyniesie 0%!) zbudowanie poduszki finansowej zajmie Ci 12 miesięcy, czyli rok.

To dużo czy mało czasu? Czas i tak upłynie, a Ty albo zwiększysz swoje zabezpieczenie, albo nie. Wyobraź sobie, jak dużo pewniej będziesz się czuła, mając pewność, że uda Ci się przeżyć około 6 miesięcy bez żadnych wpływów?

3. Praktyczne sposoby na zbieranie kapitału

Poniżej kilka praktycznych sposobów na zebranie dodatkowego kapitału na dowolny cel w ramach budżetu domowego:

Miej kilka kont bankowych, ale kartę tylko do jednego. To doskonały sposób na schowanie przed samą sobą części pieniędzy. Jeśli nie widzisz środków na koncie głównym, w pewien sposób o nich zapomnisz. Dzięki temu łatwiej wygenerujesz oszczędności niejako podświadomie. Kartę płatniczą polecam mieć tylko do jednego konta bankowego.
Złotówka do złotówki. Tzw. drobne kumulowane przez długi czas nie pozostają drobne. Po każdych zakupach wrzucaj monety z reszty do skarbonki lub pudełka (zostaw tylko kilka zł na opłaty parkingowe).
Poszukaj tańszych zamienników. To oczywiście kwestia indywidualna, ale w części produktów codziennego użytku (żywność, art. chemiczne itp.) nie odczujesz żadnej różnicy kupując produkt markowy lub tzw. markę własną. Często produkty te nie różnią się składem.
Dodatkowe źródło dochodu. Czy jest coś, co potrafisz i lubisz robić, a na czym mogłabyś trochę dorobić? Jeśli tak, zrób to!
Analiza dotychczasowych wydatków. Nieużywane subskrypcje? Kolejna bluzka lub szminka, której nie dasz rady zużyć przed datą ważności? Przeanalizuj szczególnie dokładnie swoje wydatki na przyjemności i… poprawienie nastroju. Może się zdarzyć, że tutaj kryją się ogromne oszczędności.

4. Jak zebrać pieniądze na wakacje i inne planowane wydatki?

Co zostanie zmierzone, zostanie zrobione. Dlatego budżetowanie jest doskonałym sposobem nie tylko na zbieranie pieniędzy na poduszkę finansową i inwestycje, ale też na planowane przyszłe wydatki.

Pamiętasz, jak w dzieciństwie zbierałaś pieniądze na nowy rower czy wymarzony sprzęt elektroniczny? Miałaś cel i zbierałaś pieniądze często przez wiele miesięcy, aby go osiągnąć. Tak samo możesz postąpić w życiu dorosłym. Większości ludzi jest o wiele łatwiej niż w dzieciństwie, jeśli mają choć jedno stałe źródło dochodu.

Załóżmy, że chcesz wyjechać na wakacje, których koszt wyniesie około 5000,00 zł. Odpowiedz sobie na pytania:

Ile czasu zostało do terminu wyjazdu? Przykład: 6 miesięcy.
Przy założeniu niezmiennych wydatków, ile muszę oszczędzić w każdym miesiącu, aby uzbierać potrzebną kwotę? Przykład: 5000,00 zł : 6 miesięcy = 833,34 zł (zaokrąglimy do 835,00 zł).
Dodaj do tego marżę bezpieczeństwa, np. 30%. Przykład: 835 zł x 30% = 250,50 zł; 835 zł + 250,50 zł = 1085,50 zł.

W podanym przykładzie, aby zaoszczędzić kwotę potrzebną na wyjazd powinnaś miesięcznie odkładać 1085,50 zł. Weź pod uwagę, że zaoszczędzisz więcej niż początkowe 5000,00 zł, tj.

1085,50 zł x 6 miesięcy = 6513,00 `zł

Oznacza to, że 30% marża bezpieczeństwa dała Ci dodatkową poduszkę finansową na wyjazd w wysokości 1513 zł! Dzięki temu, jeśli zmienią się wymogi do tyczące np. ubezpieczenia, koszty wyjazdów pójdą w górę lub przed wyjazdem będziesz musiała dokonać zakupu nowej walizki czy kostiumu kąpielowego – jesteś zabezpieczona. Marża bezpieczeństwa jest szczególnie ważna także w czasach Covid-19, kiedy np. możesz wylądować na kwarantannie w hotelu.

5. Co zrobić, jeśli budżet się nie domyka?

Każdy z nas może w krótkim czasie znaleźć się w sytuacji, kiedy jego domowy budżet przestanie się domykać. Wynika to z ogromnej ilości przyczyn. Jednak w wielu przypadkach możesz wrócić na drogę dodatniego bilansu na dwa sposoby: