Podziel się!

Pewnie większość z was słyszała o tzw. konstruktywnej krytyce. Jedni z nas odbierają ją lepiej, inni gorzej. Jednak prawdziwa moc zmiany wypływa z czegoś innego. Najlepsze rezultaty osiągniesz, jeśli będziesz mądrze chwalić zarówno siebie, jak i bliskich. Jeśli chcesz się dowiedzieć, jak chwalić mądrze dzieci i dorosłych, zapraszam do tego wpisu.

Czy warto chwalić innych?

To pytanie jest często powtarzane. Nauczyliśmy się, że nadmierne chwalenie może doprowadzić do egoizmu, poczucia wyższości nad innymi czy przekonania o własnej nieomylności. Oczywiście, wszystko to może się zdarzyć, jeśli będziemy kogoś chwalić nieumiejętnie. Chwalenie w nieprawidłowy sposób może też spowodować odwrotny skutek. W takiej sytuacji osoba chwalona może zacząć zachowywać się… w sposób przeciwny do oczekiwanego!

Jak najbardziej warto chwalić innych, ale trzeba robić to mądrze. Tylko prawidłowo zaadresowana pochwała sprawi, że druga osoba rozwinie skrzydła.

Czy warto chwalić siebie?

To, jak do siebie mówimy, może pomóc nam osiągnąć wszystko. Niestety nasze myśli i nasze słowa mogą też działać niszcząco. Zajrzyj do tego wpisu i sprawdź, czy przypadkiem nie jesteś swoim własnym hejterem. Siebie też jak najbardziej powinniśmy mądrze chwalić. Najgorsze, co możemy sobie zrobić, to umniejszać wagę własnych osiągnięć i być fałszywie skromnymi, bo tak wypada!

Jak nie należy chwalić innych?

Aby mądrze chwalić na początek warto przyswoić sobie kilka zasad, które sprawiają, że pochwała nie jest skuteczna, a wręcz może odnieść odwrotny skutek. Istnieją pochwały, które potrafią brzmieć jak obelgi. Sprawdź, czy nie używasz któregoś z tych zwrotów. Jeśli tak, to jak najszybciej wyeliminuj je ze swojego słownika i swoich myśli.

Chwalenie osoby, a nie jej zachowania

To klasyczny błąd. Jeśli powiesz dziecku, że jest bardzo mądre i będziesz ciągle to powtarzać, wywołasz tylko presję. Efektem takiego chwalenia jest wytworzenie w dziecku jednego z kilku schematów ograniczeń:

• Jestem najlepszy we wszystkim! Wbrew pozorom tego typu stwierdzenie może działać destrukcyjnie. Jeśli dziecko zbuduje swoje poczucie wartości na nieumiejętnej pochwale, co się stanie, gdy poniesie porażkę? Albo gdy ktoś okaże się lepszy w jakiejś dziedzinie? Taka postawa może też skutkować arogancją i przeświadczeniem, że jest się ponad innymi ludźmi.
• Wcale nie jestem mądry, jestem głupi. Jeśli chwalisz dziecko mówiąc mi, że jest mądre, a ono uważa, że wcale tak nie jest, to uzna cię za oszusta. Może przypomni sobie wszystkie sytuacje, w których wcale się mądrością nie wykazało. Dziecko przestanie ci wierzyć i ufać.
• Pokażę ci, że wcale nie jestem mądry. W takim przypadku dziecko z racji swojej fiksacji na punkcie wolności zrobi wszystko, aby udowodnić ci, że wcale nie jest mądre.
• Zawiodę cię, jeśli popełnię jakikolwiek błąd. Może się zdarzyć, że dziecko chce za wszelką cenę wejść w rolę, jaką mu przypiszesz. Jeżeli to się zdarzy, będzie za wszelką cenę robiło wszystko, abyś nie zmienił o nim zdania. Może to wywołać nawet choroby psychosomatyczne! Dziecko spoważnieje, będzie całe dnie i noce poświęcać na naukę. Jednak nie będzie się uczyć, bo chce zdobyć wiedzę i się rozwinąć. Będzie się uczyć, żebyś nie powiedział, że jest głupie.

Jakie wyrażenia to chwalenie osoby? Przykłady:

• Jesteś wspaniały / inteligentny / mądry.
• Zawsze wiesz, co powiedzieć.
• Jesteś najlepszy.
• Wiem, że zawsze masz tylko same szóstki.
• Nigdy nie jesteś smutny.

Zazwyczaj ten sposób chwalenia nie wynika ze złej woli. W ten sposób często chwalili nas rodzice, nauczyciele czy inne bliskie osoby.

Chwalenie okoliczności, a nie pracy własnej

Drugim rodzajem pochwał, które potrafią bardziej zaszkodzić, niż pomóc, jest chwalenie okoliczności z pominięciem wkładu własnego. Prostym przykładem jest powiedzenie „ty to masz zawsze szczęście!”. Jeśli mówimy tak do kogoś, kto na przykład szybko znalazł pracę, wygrał w konkursie czy nawet zdał egzamin na studiach, niszczymy jego poczucie wartości i mocy sprawczej. Jeśli szczęście decyduje o tym, co mi się w życiu przytrafia, to jaka jest moja wartość? Czy warto pracować na swój sukces? A co będzie, gdy szczęście utracę?

Co powoduje chwalenie okoliczności zewnętrznych?

• Utrata pewności siebie. Osoba dotychczas myślała, że jeśli pójdzie na rozmowę o pracę, przygotuje się na egzamin, czy weźmie udział w konkursie, to ma szansę na sukces. Teraz to nie od niej zależy, tylko od szczęścia.
• Postawa wyuczonej bezradności. Przez tego typu chwalenie możemy stworzyć przeświadczenie, że osoba nie decyduje o swoim życiu. W końcu szczęśliwy traf jest ulotny.
• Niechęć do dzielenia się sukcesami. Skoro moje osiągnięcia cię drażnią, nie będę o nich wspominać. Może to prowadzić do umniejszania własnych osiągnięć. Jeśli każdy sukces będziesz kwitować, że to nic takiego – może to wynik chwalenia przez innych okoliczności.

Niestety, ten sposób chwalenia zwykle wynika z naszej zazdrości lub wręcz zawiści. Jeśli wykrzykujemy na czyjeś sukcesy, że ktoś jest w czepku urodzony albo miał bogatych rodziców, to próbujemy zagłuszyć niszczącą nas zawiść. Nie dostrzegamy pięknej pracy, odwagi i determinacji. Widzimy tylko to, co pozwoli nam poczuć się lepiej.

Jeśli nie wziąłeś udziału w konkursie, to twój wybór. Jeśli nie poświęciłeś czasu na szlifowanie umiejętności prezentacji siebie, być może nie dostaniesz tej pracy. Jeżeli nie dałeś z siebie wszystkiego, ucząc się na egzamin, miej pretensje do siebie.

Chwalenie siebie… za sukcesy innych

Uwielbiam wręcz ten rodzaj chwalenia. Zawsze mnie śmieszył, jednak wiem, że niektórych potrafi do głębi urazić. Klasycznym przykładem jest stwierdzenie „widzisz, dzięki MNIE to wszystko osiągnąłeś!”. Albo „gdyby nie JA to by ci się nie udało, ale cieszę się, że wreszcie osiągnęliśmy sukces”.

Jeśli chwalisz siebie za sukcesy innych, stosujesz klasyczny przykład emocjonalnej manipulacji. Efektem u osoby „chwalonej” (specjalnie w cudzysłowiu oczywiście) może być:

• Poczucie winy. Osoba zaczyna uważać, że jej sukces wiąże się ściśle z poświęceniem innych osób. Ktoś musiał dla ciebie coś poświęcić, żebyś mógł cokolwiek osiągnąć.
• Wymuszanie dozgonnej wdzięczności. Jeśli wszystko zawdzięczasz komuś innemu, powinieneś mu się odwdzięczyć, prawda? Takie pochwały wymuszają według reguły wzajemności wdzięczność chwalonego.
• Utrata poczucia wartości i pewności siebie. Jeśli moje osiągnięcia są możliwe tylko dzięki poświęceniu kogoś innego, to sam nie jestem zbyt dużo wart. Takie myślenie może doprowadzić osobę do poczucia wyuczonej bezradności.

Jeśli „chwalisz” w ten sposób, to natychmiast przestań. Nikt cię nie zmuszał do „poświęcania się” i pomocy drugiej osobie. Jeśli chcesz, by ktoś był ci wdzięczny, to po prostu na to zasłuż, a nie wymuszaj. Jeśli próbujesz podnieść własną wartość niszcząc sukcesy innych, to warto poszukać profesjonalnej pomocy.

Skoro wiemy już, jak nie należy chwalić, czas dowiedzieć się, jak można pochwalić mądrze i skutecznie zarówno dzieci, jak i dorosłych.

Jak chwalić mądrze dzieci i dorosłych?

Największą wartość zawsze mają pochwały szczere. To podstawa każdej dobrej pochwały, która przyniesie pozytywny skutek. Jeśli zmuszasz się, aby pochwalić kogoś za coś, czego tak naprawdę nie uważasz za osiągnięcie, to lepiej nic nie mów. Albo poklep po plecach.

Jak chwalić mądrze zachowanie dziecka lub dorosłego?

Aby pochwała odniosła pozytywny skutek, należy chwalić nie osobę, okoliczności, czy tym bardziej samego siebie tylko ZACHOWANIE. To najskuteczniejsza forma pozytywnego motywowania do działania. Nie umniejszasz czyichś sukcesów. Pokazujesz, co dobrego zrobiła dana osoba, dzięki czemu tworzysz tzw. pozytywne wzmocnienie. Ma ono o wiele większą moc niż wzmacnianie negatywne.

Jak chwalić zachowanie, aby wywołać pozytywne wzmocnienie?

Istnieje kilka prostych sposobów, aby pochwalić czyjeś zachowanie i zrobić to szczerze. Zawsze uważałam, że najlepsze są praktyczne przykłady, zatem poniżej kilka dobrych pochwał:

• Dziękuję, że pomogłeś mi z tym projektem, kiedy widziałeś, że nie daję sobie rady.
• Kiedy rozmawiałam przez telefon, cicho bawiłaś się w swoim pokoju i mogłam spokojnie porozmawiać. Dziękuję.
• Miło przebywa się w tak czystym pokoju!
• Dziękuję, że pamiętałeś, aby kupić chleb. Czas na kolację!
• Widzę, że poświęcasz sporo czasu na staranne pisanie w zeszycie. Zobacz, ta literka „a” jest dokładnie w linii!
• Twój rysunek jest wykonany bardzo starannie. Wypełniłeś samochód czerwonym kolorem w ogóle nie wyjeżdżając za linie.
• Lekcje zrobione, tornister spakowany. To wymagało od ciebie dużo samodyscypliny, dziękuję!

Jak widzisz na powyższych przykładach prawidłowa pochwała powinna zawierać:

• Opis zachowania. Jeśli opiszesz to, co widzisz, łatwo znajdziesz pozytywny wzorzec.
• Podziękowanie. Jeśli ktoś coś dla ciebie zrobił, opisz to i podziękuj. Tak po prostu.
• Wskazanie cechy w kontekście zachowania. Jeśli opiszesz zachowanie, a potem dodasz, że to wymagało odpowiedzialności / punktualności / samodyscypliny, wywołasz skutek pozytywnego wzmocnienia. Osoba chwalona poczuje, że dzięki swojemu zachowaniu zaczyna posiadać chcę, którą opisujesz. Jak widzisz, nie ma tu presji, jak w przypadku chwalenia osoby. Dajesz chwalonemu człowiekowi możliwość samodzielnego wyciagnięcia wniosków.

Zatem jeśli chcesz, aby ktoś naprawdę coś wyniósł z Twojej pochwały, pamiętaj, aby chwalić mądrze. Więcej o wzmacnianiu pozytywnym już niedługo na blogu.